CZYM JEST AKT POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA?

Po śmierci bliskiej osoby sprawę spadkową można przeprowadzić dwojako. Jednym ze sposobów do uzyskania potwierdzenia praw do spadku jest notarialny akt poświadczenia dziedziczenia. Stanowi on alternatywę dla postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku. Sprawę spadkową można załatwić u dowolnie wybranego notariusza, w przeciwieństwie do sądu, którego właściwość określana jest ostatnim miejscem zamieszkania zmarłego (spadkodawcy).

Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia na podstawie dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. Istnieje mylne przekonanie, że sam testament jest wystarczającym dokumentem uprawniającym do korzystania z odziedziczonego majątku – i w takim przypadku konieczne jest urzędowe poświadczenia prawa do spadku. Jeżeli zmarły pozostawił swoją ostatnią wolę spisaną w formie testamentu (z wyłączeniem testamentów szczególnych, tj. ustnego, sporządzonego podczas podróży polskim statkiem morskim lub powietrznym i wojskowego) to wówczas musi on zostać otwarty i ogłoszony w obecności spadkobierców uwzględnionych w testamencie oraz potencjalnych spadkobierców ustawowych. Jeżeli w testamencie do dziedziczenia powołano tylko jedną osobę – do kancelarii notarialnej oprócz tej osoby będą musieli się wybrać wszyscy krewni, którzy dziedziczyliby z mocy ustawy. W przypadku braku testamentu, dziedziczenie następuje na podstawie dziedziczenia ustawowego, zgodnego z przepisami Kodeksu cywilnego.

KIEDY MOŻNA SPORZĄDZIĆ AKT POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA?

Warunkiem koniecznym do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza jest jednoczesna obecność osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych lub testamentowych (oraz tych osób, na rzecz których spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne) w kancelarii notarialnej i brak sporu co do kręgu spadkobierców oraz wysokości przypadających im udziałów. Inaczej niż w postępowaniu sądowym nie ma możliwości działania przez pełnomocnika. W skład spadku nie mogą wchodzić prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą oraz nie mogło zostać wcześniej wydane sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie może toczyć się w sądzie postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po spadkodawcy, ani nie mógł zostać sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Ponadto spadkodawca w chwili śmierci nie mógł być cudzoziemcem lub nie posiadając żadnego obywatelstwa nie zamieszkiwać w Rzeczypospolitej Polskiej, a jego śmierć musiała nastąpić po dniu 30 czerwca 1984 roku.

PROCEDURA NOTARIALNEGO POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA.

Postępowanie u notariusza składa się z następujących bezpośrednio po sobie etapów. Pierwszym z nich jest sporządzenie protokołu dziedziczenia, który to dokument zawiera złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenia wszystkich spadkobierców. Jeżeli nie minęło sześć miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, spadkobiercy składają oświadczenia o prostym przyjęciu spadku lub przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku. Gdy zmarły pozostawił po sobie testament, notariusz otwiera go i ogłasza. Na podstawie protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Określa w nim krąg spadkobierców oraz przypadające im udziały w majątku spadkowym. Akt poświadczenia dziedziczenia zostaje zarejestrowany poprzez wpis do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia (za pośrednictwem systemu teleinformatycznego). Od tego momentu wywołuje skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i służy spadkobiercom do wykazania swojego prawa do spadku (np. przed Urzędem Komunikacyjnym – przerejestrowanie samochodu).

OBOWIĄZEK ZGŁOSZENIA POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA.

Po uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia należy złożyć we właściwym Urzędzie Skarbowym, w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, zeznanie podatkowe dotyczące nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych ze spadku (chcąc skorzystać ze zwolnienia z tego podatku na mocy art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn). Natomiast w przeciągu miesiąca należy zgłosić we właściwym Wydziale Ksiąg Wieczystych i ujawnić w księdze wieczystej wpis własności na rzecz spadkobierców, którzy odziedziczyli.

DOKUMENTY NIEZBĘDNE DO POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA.

Dokumenty wymagane do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia:
– akt zgonu spadkodawcy,
– akty urodzenia spadkobierców, którzy nie zawierali związków małżeńskich,
– akty małżeństwa pozostałych spadkobierców,
– testament spadkodawcy (o ile został sporządzony),
– numer PESEL spadkodawcy,
– numery ksiąg wieczystych prowadzone dla nieruchomości, których zmarły był właścicielem lub współwłaścicielem.

OPŁATY ZWIĄZANE Z NOTARIALNYM POŚWIADCZENIEM DZIEDZICZENIA.

Na opłaty, które pobiera notariusz przygotowując procedurę poświadczenia dziedziczenia, składają się następujące elementy:
– sporządzenie protokołu dziedziczenia – 100 zł + 23% VAT,
– sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia – 50 zł + 23% VAT,
– sporządzenie protokołu przyjęcia oświadczenia przyjęcia lub odrzucenia spadku – 50 zł + 23% VAT,
– sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł + 23% VAT,
– koszt wypisów – 6 zł + 23% VAT za każdą kolejną stronę.

Załatwienie sprawy spadkowej u notariusza trwa niepełną godzinę. Wyklucza konieczność oczekiwania na wyznaczoną rozprawę w sądzie i uprawomocnienie się orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jest sposobem na szybkie i bezsporne ustalenie praw do majątku spadkowego.